12-01-2016 is het precies 15 jaar geleden dat de Hoge Raad zich uitsprak over de zaak HR 12 januari 2001, LJN AA9434, NJ 2001, 253, (Vonk/Van der Hoeven), beter bekend als het “Arenaarrest”.
Samen met letselschadeadvocate Mr. B.H.F.M. Schrover, lid van de Vereniging van Letselschade Advocaten LSA, die de zaak namens de betrokken werknemers behandelde, blikken we terug en kijken we vooruit.
Mr. Bernadette Schrover specialiseerde zich al vroeg als letselschadeadvocate en heeft door de jaren heen vele mensen gezien met ernstige letselschade. De jonge slachtoffers van het verkeersongeval in 1995, dat hen overkwam na werkzaamheden aan de in aanbouw zijnde Amsterdam Arena, herinnert zij zich nog als de dag van gisteren: “Er kwamen personen met zeer ernstig letsel bij mij op kantoor, allen collega’s. Van de slachtoffers die als passagier in het busje zaten, werd aansprakelijkheid al snel erkend door de WAMverzekeraar van het motorrijtuig en voor hen kon direct worden gestart met de schaderegeling. Tegen de jongeman, wiens beurt het was om het bestelbusje op de dag van het ongeval te besturen, zei ik: ‘Hier moeten we eens goed naar kijken.’” Mr. Schrover vertelt dat het destijds niet uit te leggen was dat het ene slachtoffer (passagier) wel en het andere slachtoffer (bestuurder) geen schadevergoeding ontving. “Dit mag niet waar zijn, dacht ik, dus ben ik gaan zoeken en puzzelen.”
Het blootleggen van hiaten in weten regelgeving is voor de advocate dagelijkse kost
Het arrest had verstrekkende gevolgen voor werkgevers en veranderde het landschap van de werkgeversaansprakelijkheid ingrijpend. Het is niet uniek dat een arrest leidt tot een aanpassing van
verzekeringsproducten, maar op 12 januari 2001 ontstond een dekkingsbehoefte waar productontwikkelaars wel even over na moesten denken.
Verstrekkende gevolgen
Toch duurde het amper negen maanden voordat de eerste WEGASverzekering werd afgesloten. De verzekering bood vanaf dat moment dekking voor de aansprakelijkheid van de werkgever (op basis van art. 7:611 BW: goed werkgeverschap, redelijkheid en billijkheid) voor schade die een werknemer als bestuurder van een motorrijtuig lijdt, bij een door hemzelf, tijdens de uitoefening van zijn werkzaamheden veroorzaakt verkeersongeval.
De afgelopen vijftien jaren staan bol van jurisprudentie. Woonwerkverkeer, fietsers, openbaar vervoer, werkgerelateerde activiteiten, steeds breidde de schadevergoedingsplicht van de werkgever zich uit. Opvallend genoeg zijn veel cao’s niet met de tijd meegegaan. Mr. Schrover: “In cao’s staat vaak dat werkgevers een collectieve ongevallenverzekering voor werknemers moeten afsluiten. Dit product is echter ontoereikend; de geringe verzekerde som kan in veel gevallen de werkelijk geleden schade niet vergoeden. Het bevreemdt mij zeer dat in collectieve arbeidsovereenkomsten nauwelijks WEGASachtige verzekeringen verplicht worden gesteld.”
Collectieve ongevallenverzekering ontoereikend
Mr. Schrover waarschuwt tenslotte voor de veranderende arbeidsmarkt, waarbij het inzetten van flexibel personeel (bijvoorbeeld zzp’ers, freelancers, uitzendkrachten en payrollers) aan de orde van de dag is. “Je kunt wel denken dat er geen arbeidsovereenkomst is, maar achteraf kan heel anders worden geoordeeld door rechters. Werkgevers moeten zich realiseren dat zij niet alleen vaste werknemers moeten verzekeren, maar ook ingeleend personeel, zzp’ers, freelancers, stagiaires, vrijwilligers, etc.”
De actualiteit
Zo heeft de rechtbank Noord Holland vorige maand een uitspraak gedaan in een zaak die door drie pakketbezorgers van PostNL was aangespannen. PostNL maakt voor de pakketverzorging gedeeltelijk gebruik van ongeveer 1.100 zelfstandige pakketbezorgers, waarmee PostNL vervoersovereenkomsten heeft gesloten. In deze zaak was van belang of de vervoersovereenkomst gezien werd als een arbeidsovereenkomst of als een overeenkomst van opdracht. De kantonrechter verklaarde dat van twee van de drie bezorgers de vervoersovereenkomst een arbeidsovereenkomst is. Hiermee wordt de waarschuwing van Mr. Schrover nogmaals benadrukt.
Omdat de WEGAS XLverzekering werkgevers vandaag de dag de mogelijkheid biedt om hun schadevergoedingsverplichting ten opzichte van werknemers, in de meest uiteenlopende situaties te verzekeren, verwacht ik geen ingrijpende productvernieuwingen. Maar ook de komende 15 jaar zal werkgeversaansprakelijkheid regelmatig onderwerp van rechtspraak zijn.